Cây phèn đen hay còn gọi là cây tạo phan diệp, cây diệp hạ châu mạng… nó có đặc tính là vị cay chát và tính mát. Cây phèn đen là một loại cây mọc hoang không phải là hiếm. Tuy nhiên, không dễ để nhận ra chúng là một loại cây quý được dùng để chữa nhiều bệnh, trong đó có nhiều bệnh khó chữa, có những bài thuốc quý trong dân gian từ xa xưa sử dụng đến cây này. Chúng thường được sử dụng để điều trị suy thận, các vấn đề về cột sống, đau nhức xương khớp,… Sau đây, chúng ta cùng tìm hiểu thêm về loại thuốc mang tên phèn đen này qua công dụng và cách sử dụng nó.
Mục lục
Phèn đen là gì?
Danh pháp
- Tên thường gọi: nỗ, Tạo phàn diệp.
- Tên khoa học: Phyllanthus reticulatus Poir.
- Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Mô tả cây
Cây bụi nhỏ, cao chừng 2 đến 4m. Cành Phèn đen nhỏ mảnh gầy, mềm có màu đen nhạt, trên cành có lông màu xám sau đó nhẵn. Lá cây mọc kiểu so le với nhau, phiến lá mỏng có hình bầu dục, hình trứng ngược hay hình trái xoan nhọn hay tù ở hai đầu, dài từ 1,5 – 3cm, rộng 0,6 cm đến 1,2cm. Hai mặt của lá nhẵn không có lông, cùng màu vơi nhau hoặc mặt trên lá có màu hơi sẫm hơn, cuống lá ngắn, lá kèm hình tam giác hẹp.
Hoa thường mọc ở kẽ lá thành chùm hay đơn độc, gồm 3 – 4 hoa đực và cái, hoa đực có 5 lá đài và 5 nhị, trong đó có 3 cái dính vào nhau và 2 cái rời nhau. Hoa đực và hoa cái đều có lá đài giống nhau, chỉ khác nhau ở hoa cái to hơn hoa đực, có bầu 6 – 12 ô, mỗi ô có 2 noãn. Quả hình cầu khi chín quả có màu đen, bên trong hạt có màu nâu nhạt. Mùa ra hoa quả thường vào tháng 8 – 10.
Chữa bệnh thuỷ đậu, thận hư, kiết lỵ, đại tiện phân lỏng do nhiệt, bệnh trĩ
Chữa bệnh thuỷ đậu: Hái một nắm phèn đen (toàn bộ thân, lá và rễ cây), rửa sạch và phơi cho ráo nước. Cho vào ấm đun cùng 300ml nước với lửa vừa cho đến khi cô đặc lại chỉ còn khoảng 1 chén nhỏ. Hoà tan ½ thìa cafe muối trắng vào nước thuốc. Dùng nước thuốc thu được cho trẻ uống một chén nhỏ, còn lại dùng bông tăm chấm thuốc lên các nốt thuỷ đậu trên da. Dùng thuốc nhiều ngày cho đến khi bệnh thuỷ đậu khỏi hẳn thì ngưng.
Chữa thận hư: Dùng cây phèn đen, cây muối, cây quýt gai, cây nổ mỗi loại 20g. Lấy 1.5 lít nước sắc cùng thuốc đến khi còn lại một nửa thì chia thành nhiều phần và uống hết trong ngày.
Trị kiết lỵ: Dùng lá phèn đen tươi giã nát, thêm nước, lọc. Dùng mạch nha, ý dĩ, cam thảo đất đã phơi khô, đem tán bột. Mỗi thứ đều nhau, độ 1/2 thìa cà phê, uống với nước phèn đen.
Chữa đại tiện phân lỏng do nhiệt: Phèn đen ngọn có lá 40g, đậu đen sao vàng 40g. Cho vào nồi đổ 800ml nước đun sôi kỹ còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày, uống liền 3-5 ngày.
Hỗ trợ chữa trĩ: Lá phèn đen 1 nắm, lá trắc bách diệp 1 nắm, lá huyết dụ 5 lá. Tất cả rửa sạch, thái nhỏ, sao vàng hạ thổ. Cho vào ấm, đổ 800ml nước, sắc đặc còn 200ml nước. Uống ngày 150ml, còn lại đổ thêm nước đun kỹ dùng để rửa ngâm trĩ ngày 1 – 2 lần. Mỗi liệu trình từ 5-10 ngày.
Trị gai cột sống, sưng đau do vấp ngã, bệnh xương khớp, ….
Trị gai cột sống: Lấy Phèn đen khô 30g, lá lốt 30g, lá bưởi bung 20g, cỏ xước 20g và rễ gấc 10g. Rửa sạch tất cả các hỗn hợp trến sau đó để ráo nước. Lấy những nguyên liệu tươi như bưởi bung, lá lốt, cỏ xước và rễ gấc đem đi sao khô. Sau khi sơ chế xong đem tất cả hỗn hợp ở trên vào ấm sắc. Đổ khoảng 1,5 – 2 lít nước vào đun trong khoảng thời gian 2 tiếng rồi tắt bếp để nguội. Nên uống thuốc 3 lần mỗi ngày và sau mỗi bữa chính khoảng 30 phút để hiệu quả đem lại là tốt nhất.
Chữa bị sưng đau do ngã va đập: Lấy 30g lá phèn đen giã nát đắp vào vùng bị tổn thương trong vòng 30 phút. Làm 3 ngày liền đến khi hết sưng đau.
Chữa bệnh xương khớp: Chuẩn bị 30g dược liệu phèn đen khô (dùng toàn bộ cây), 30g lá lốt, 20g lá bưởi bung, 20g rễ cây gấc, 20g cỏ xước. Trừ phèn đen, tất cả nguyên liệu tươi còn lại đem rửa sạch, sao vàng. Cho tất cả vị thuốc vào ấm đun với 2 lít nước trong 2 tiếng. Mỗi ngày uống hết một thang thuốc trên, chia thành 3 phần và uống sau khi ăn no 30 phút.
Trị mụn nhọt, thanh lọc, đào thải độc tố: Dùng lá phèn đen và lá bèo ván rửa sạch. Giã nát rồi đắp lên da nhiều lần sẽ khỏi. Để thải độc, giải độc rượu bia, giải độc tố tích tụ trong gan, thận, độc tố từ thực phẩm có thể dùng uống nước cây phèn đen mỗi ngày.
Một vài lưu ý khi sử dụng cây phèn đen làm thuốc
Cây phèn đen là một cây thuốc nam có chứa một số loại thuốc kháng sinh có tác dụng đẩy các loại độc tố ra khỏi cơ thể. Chính vì thế, lá cây phèn đen tươi giã nát có công dụng hút máu độc do rắn độc cắn rất hiệu quả. Do đặc tính độc của cây phèn đen còn mạnh hơn cả nọc độc rắn. Từ đó có thể hút độc ra ngoài cơ thể, ngăn không cho độc lan khắp cơ thể. Nó có thể kéo dài thời gian sống của bệnh nhân. Trong thời gian đó hãy di chuyển người bệnh đến các cơ sở y tế.
Do cây phèn đen có độc tính mạnh nên nếu dùng không đúng cách, đúng liều lượng cây phèn đen cũng có thể gây hại đến sức khỏe và tính mạng nên điều này cần đặc biệt chú ý./.